Πέμπτη 10 Απριλίου 2014

Μισέλ Φουκώ ~ Επιτήρηση και Τιμωρία. Η Γέννηση της φυλακής

Πρώτα πρώτα αυστηρή αστυνόμευση του χώρου, κλείσιμο της πόλης και φυσικά του χώρου ολόκληρου, απαγόρευση εξόδου με την ποινή του θανάτου [...] χωρισμός της πόλης σε συνοικίες όπου διορίζεται από ένας επόπτης. Κάθε δρόμος μπαίνει κάτω από την εξουσία ενός επιτρόπου που τον επιτηρεί [...]. Σε μια καθορισμένη μέρα διατάσσονται όλοι να εγκλειστούν στα σπίτια τους, απαγορεύεται η έξοδος από αυτά με την ποινή του θανάτου.
[...] Οι μόνοι που κυκλοφορούν είναι οι επόπτες, οι επίτροποι, οι στρατιώτες της φρουράς κι ακόμα, ανάμεσα στα μολυσμένα σπίτια, από το ένα πτώμα στο άλλο, τα "κοράκια", που ελάχιστα ενδιαφέρει αν θα πεθάνουν ή όχι. Χώρος τεμαχισμένος, ακίνητος, απολιθωμένος. Η εποπτεία λειτουργεί ασταμάτητα. Παντού το βλέμμα επαγρυπνεί: "Μια σημαντική πολιτοφυλακή με επικεφαλής καλούς αξιωματικούς και ενάρετους πολίτες" φρουρές στις πύλες της πόλης, στο δημαρχείο και σε όλες τις συνοικίες για να κάνουν τον λαό να υπακούει πιο σβέλτα και να ενισχύουν την εξουσία των δημοτικών αρχόντων αλλά και να προλαβαίνουν τις ταραχές, τις κλοπές και τις λεηλασίες. Στις πύλες της πόλης τμήματα επιτήρησης. Στην άκρη κάθε δρόμου, σκοποί. Ο επόπτης επισκέπτεται καθημερινά τη συνοικία που έχει αναλάβει, εξετάζει αν οι επίτροποι εκτελούν τα καθήκοντά τους , αν οι κάτοικοι έχουν τυχόν παράπονα, "αν επιτηρούν τις πράξεις τους". Κάθε μέρα επίσης ο επίτροπος διασχίζει τον δρόμο για τον οποίο είναι υπεύθυνος. Σταματάει μπροστά σε κάθε σπίτι. Διατάζει να παρουσιάζονται όλοι οι κάτοικοι στα παράθυρα (κι αυτών που τα δωμάτια τους βλέπουν στην αυλή τους εξασφαλίζει πάνω στο δρόμο ένα παράθυρο όπου κανένας άλλος δεν μπορεί να εμφανιστεί). Κάνει ονομαστικό προσκλητήριο, πληροφορείται για την κατάσταση του καθενός χωριστά, κι "έτσι οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να λένε την αλήθεια για να μην καταδικαστούν σε θάνατο". Αν κάποιος δεν παρουσιαστεί στο παράθυρο, ο επίτροπος οφείλει να ζητήσει τους λόγους. Με αυτό τον τρόπο θα ανακαλύψει εύκολα αν κρύβονται νεκροί ή άρρωστοι "Ο καθένας κλεισμένος στο κλουβί του, ο καθένας στο παράθυρό του, απαντώντας στο προσκλητήριο και εμφανιζόμενος όταν του το ζητούν, ιδού η μεγάλη επιθεώρηση ζώντων και νεκρών."
Ο κλειστός και τεμαχισμένος αυτός χώρος που επιτηρείται σε όλα του τα σημεία, όπου τα άτομα τοποθετούνται σε μια συγκεκριμένη θέση, όπου και οι παραμικρές κινήσεις ελέγχονται, όπου όλα τα γεγονότα καταγράφονται [...] όπου η εξουσία ασκείται αμέριστη [...] όπου το κάθε άτομο ακατάπαυστα επισημαίνεται, εξετάζεται και κατανέμεται ανάμεσα στους ζωντανούς, στους αρρώστους και στους νεκρούς, όλα τούτα συνιστούν ένα συμπαγές πρότυπο του πειθαρχικού συστήματος [...]. Η πανωλόβλητη πόλη, που υποβάλλεται ολόκληρη σε ιεραρχία, επιτήρηση, παρακολούθηση, καταγραφή, ακινητοποιημένη μέσα στη λειτουργία μιας εκτατικής εξουσίας που ασκείται διαφορικά πάνω σε κάθε ατομικό σώμα- αντιπροσωπεύει την ουτοπία της τέλεια διοικούμενης πολιτείας. Ο λοιμός είναι η δοκιμασία που στη διάρκειά της μπορούμε να καθορίσουμε με τρόπο ιδεατό την άσκηση της πειθαρχικής εξουσίας [...] οι διοικούντες, που προσέβλεπαν στη λειτουργία μιας τέλειας πειθαρχίας, ονειρεύονταν την κατάσταση λοιμού. Για τα πειθαρχικά σχήματα η εικόνα του λοιμού ισοδυναμούσε με κάθε λογής σύγχυση και διασάλευση της τάξης, ακριβώς όπως και η εικόνα της λέπρας, της επαφής που πρέπει να κόβεται με το μαχαίρι, βρίσκεται στη βάση των σχημάτων αποκλεισμού...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου