Μέχρι το τέλος και μετά ~ Για τον Χάρη Τεμπερεκίδη

Στις 7 Φλεβάρη 1999 πέφτει απ’ τις σφαίρες των μπάτσων μετά από πολυήμερο κυνηγητό στα χιονισμένα βουνά της Κορινθίας ο Χάρης Τεμπερεκίδης, αφού είχε πρωταγωνιστήσει μαζί με τους συντρόφους του Αντώνη Φραντζή, Διονύση Ντούρο και Γιάννη Καραδήμο στην κινηματογραφική ληστεία του υποκαταστήματος της Αγροτικής Τράπεζας στην Κλειτορία Αχαΐας. Για ημέρες τους κυνηγούσαν μέσα στα χιονισμένα βουνά ΕΚΑΜ με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους χωρίς να καταφέρνουν να τους πιάσουν...

...Μόνο αυτοί που ζουν έξω από τις φυλακές
Μπορούν να τιμήσουν τα νεκρά σώματα
Να καθάρουν τους εαυτούς τους
Από τον πόνο για τους νεκρούς τους με αγκαλιές
Μπορούν να γδάρουν τις ταφόπλακες
Με τα νύχια και τα δάκρυα...

Όχι όμως οι φυλακισμένοι...
Εμείς μπορούμε μόνο να σφυρίζουμε
Έτσι ώστε η ηχώ να ηρεμήσει τα νέα...

Το κείμενο που ακολουθεί είναι καταγραφή συζήτησης που είχε ο Χάρης το 1979, όντας κρατούμενος στη φυλακή της Κέρκυρας, με το δημοσιογράφο Γιάννη Λιάνη στα πλαίσια μιας έρευνας για τις φυλακές που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ...

Γεννήθηκα στην Πολωνία. Πέντε χρονώ ήρθα με τους γονείς μου εδώ. Μεγάλωσα σ' ένα σπίτι φτωχό. Άρχισα τις κλοπές 14 χρονώ στα Γιαννιτσά. Ήμουνα αγνός και αγαθός και από την μια φυλακή στην άλλη έγινα αυτό που είμαι σήμερα, ένας επικίνδυνος κατάδικος. Το σκοινί τραβάει από πολύ παλιά. Μετά τις πρώτες κλοπές πήγα να το σκάσω για τη Βουλγαρία. Με βούτηξαν και με έκλεισαν στο αναμορφωτήριο του Ωρωπού. Εκεί είχαμε για "σωφρονιστή" ένα τέρας που στην κόλαση θα του' χουν ξεχωριστή θέση. Ήταν ο στρατοδίκης Μπουτσικάρης, γνωστός για τις θηριωδίες του στο αντάρτικο. Με πέντε άλλα παιδιά δραπετεύσαμε. Μας πιάσαν και μας στείλαν στη Βουλιαγμένης (Σημ. Σωφρονιστικό κατάστημα ανηλίκων, εκεί που σήμερα βρίσκονται το 6ο και το 4ο Γυμνάσιο - Λύκειο, Βουλιαγμένης και Ζεύξιδος, στον Νέο Κόσμο. Τα χρόνια πριν το θάνατό του, ο Χάρης "επέστρεψε" και σύχναζε σε καφέ που βρίσκεται πίσω ακριβώς από το κάποτε κολαστήριό του) κι από εκεί μας μπάρκαραν σε καράβι και μας μετέφεραν σε τούτο το νησάκι απέναντι από την Κέρκυρα που το λένε Βίδο. Που να το φανταζόμουνα ότι στη Βίδο θα πέρναγα τα νιάτα μου και στην Κέρκυρα τα υπόλοιπά μου χρόνια. Στη Βίδο "έστρωσα" γιατί είχα διευθυντή ένα θαυμάσιο παιδαγωγό. Τον Αλεξόπουλο. Έμαθα μουσική, έπαιζα τρομπέτα και πήγαινα στο Γυμνάσιο. Βγήκα 17 χρονώ.

Στο σπίτι είχαμε προβλήματα. Ο πατέρας μου ήταν αλκοολικός, λεφτά δεν υπήρχαν. Έκλεψα ένα μηχανάκι και μια τρομπέτα και μετά από αυτά τα μικρά αδικήματα έφτασα στο πολύ μεγάλο. Σκότωσα στη Θεσσαλονίκη έναν έμπορο για να τον ληστέψω.

Έφαγα ισόβια και 15 χρόνια. Το ταξίδι μου στις φυλακές άρχισε από το Επταπύργιο και μετά βρέθηκα στην Αλικαρνασσό. Δραπέτευσα την πρώτη φορά από το Βενιζέλειο Νοσοκομείο και τη δεύτερη, μαζί με τον μακαρίτη Κεχαΐδη, από τις φυλακές της Αλικαρνασσού. Έφαγα για τις δύο αποδράσεις 15 χρόνια, κατά συγχώνευση ΙΙ. Στην πρώτη απόδραση με πιάσανε λίγες ώρες αργότερα γιατί γύρισα στον τόπο του ραντεβού όπου περίμενα τον συνκατάδικο που φύγαμε μαζί. Εκεί μου την είχαν στήσει. Είχα καταφύγιο εκείνη την εποχή στα Χανιά, κάτι καλά παιδιά από το αναμορφωτήριο. Ήθελα να φύγω για την Πολωνία, να πάω στον νονό μου. Στη δεύτερη απόδραση ήταν όλα καταστρωμένα από τον Κεχαΐδη, που τέτοιος κατάδικος και τέτοιο παιδί δεν θα ξαναπεράσει από τον ντουνιά. Κόψαμε το κάγκελο με σιδεροπρίονο και από το παράθυρο του δευτέρου ορόφου σαλτάραμε, χωρίς να μας πάρει χαμπάρι κανένας. Τον Κεχαΐδη τον πιάσανε δύο ώρες αργότερα. Εγώ έφυγα κατά τη Σητεία, όπου είχα καλή κρυψώνα, αλλά είχα πολλά ατυχήματα στο δρόμο. Έξι μέρες περιπλανιόμουν στα βουνά σαν το ζώο, τρώγοντας σπαράγγια, κουκιά, σιτάρι, πίνοντας βρώμικο νερό. Θέλησε να με βοηθήσει μια γυναικούλα αλλά εγώ δεν την εμπιστεύτηκα. Όταν με είδε αξύριστο και κουρελή, τρόμαξε. Της χύθηκε το γάλα. Μου έδωσε φιλοξενία αλλά εγώ την αρνήθηκα.

Μετά από αυτά τα παραπτώματα, βρέθηκα στην Κέρκυρα. Την πρώτη φορά που ήρθα στην Κέρκυρα, μετά την πρώτη μου απόδραση, ήταν τα χρόνια που η φυλακή ήταν λάσκα. Επίτηδες λάσκα. Οπλοφορούσα κι εγώ γιατί αλλιώτικα δεν την έβγαζες. Τη φυλακή την αφήσανε οι δεσμοφύλακες να "ξεπέσει" για να μετατραπεί σε πειθαρχική και να πάρουνε έξτρα μισθούς και πριμ. Οι δεσμοφύλακες τότε πασάρανε μαχαίρια, ναρκωτικά, χάπια και ποτά σε μερικούς κρατούμενους.

Σήμερα οι φυλακές της Κέρκυρας έχουν μια φαινομενική ησυχία. Τα "σκαθάρια", έτσι λέμε στη γλώσσα της φυλακής τους άτακτους κρατούμενους, φαίνεται ότι έχουν γαληνέψει. Αλλά η αλήθεια είναι ότι κάθε μέρα εδώ εφευρίσκουν νέους μηχανισμούς καταπίεσης, ραδιουργίας και ξεφτελισμού του ανθρώπου.

Θα σας διηγηθώ τα προσωπικά μου πάθη. όταν η φυλακή έγινε πειθαρχική έφαγα πολύ ξύλο. Εικοσιπέντε μέρες πριν γίνει πειθαρχική, με στείλανε στην Αίγινα. Το κάνανε για να με αφοπλίσουν. Εκείνο τον καιρό είχα μαχαίρι. Είχα καταντήσει αγρίμι. Έπαιζα ποδόσφαιρο  και είχα το μαχαίρι επάνω μου. Με το που πήγα στην Αίγινα, παρέδωσα το μαχαίρι. Στην Αίγινα βρήκα τον Κεχαΐδη. Όλοι εμείς οι κατάδικοι πιστεύουμε ότι ο Κεχαΐδης δολοφονήθηκε. (Ο Χάρης βγάζει από τη φόρμα της φυλακής, από το μέρος της καρδιάς, μια φωτογραφία. Είναι η τελευταία φωτογραφία του Κεχαΐδη. Με τα δικά του γράμματα έγραψε πίσω από τη φωτογραφία την αφιέρωση που δεν πρόλαβε να του κάνει ο μακαρίτης. "Για τον αδερφό μου")

Όταν μαθεύτηκαν τα αίσχη που έκανε η παλιά φρουρά στην Κέρκυρα, στείλαν έναν εισαγγελέα για ανακρίσεις. Δεν εξέτασαν κανέναν από μας και απάλλαξαν όλους τους δεσμοφύλακες με βούλευμα. Φανταστείτε ότι μόνο η εισαγωγή ναρκωτικών που γινόταν κάθε μέρα στη φυλακή, τιμωρείται με ισόβια. Εκείνον τον καιρό μαρτύρησαν εδώ και άσχετοι τελείως κατάδικοι, φαντάρια και αεροπόροι που δεν είχαν υποπέσει σε κανένα πειθαρχικό παράπτωμα. Μέρα νύχτα η φυλακή αντιλαλούσε από τις μεταγωγές των κρατουμένων. Εγώ ήμουν στην ακτίνα Ι', κοντά στην πόρτα και δεν είχα ύπνο από το ομαδικό ξύλο, τις γκλοπιές και τους αναστεναγμούς των βασανισμένων που φώναζαν "ωχ μάνα μου". Από το πολύ ξύλο που δίναν οι υπάλληλοι γίνονταν μούσκεμα στον ιδρώτα. Μπαίνανε μέσα στα κελιά και βαράγανε όπου λάχει. Όπου σε πάρει. κεφάλι, μάτι, γεννητικά όργανα. Φοράγανε βαριά παπούτσια, παίζανε κομπολόγια κλεμμένα από τους κατάδικους, βρίζανε και φτύνανε για να μην κοιμηθούμε. Κάποιος κάρφωσε πρόθυμε στον δεσμοφύλακα, ότι εγώ είπα πως αυτό το μπουζούκι θα κρατήσει έξι μήνες και μετά θα 'ρθει πάλι η σειρά μας.

Ήρθε ο φύλακας με τους "λεβέντες" του στο κελί μου. Με χτυπούσαν σφαλιάρες, το κεφάλι στο ντουβάρι και μετά έκανε νόημα και με περιλάβαν οι άλλοι. Με πήγαν στο πειθαρχείο. Δεν είχα "ακούσει" το "σταυρό" της Αίγινας, που είναι υποφερτός, γιατί οι κρίκοι είναι χαμηλοί. Με το που ανοίξανε το πειθαρχείο, είδα κρεμασμένο το φίλο μου, τον Λάμπρο τον Πέτση. Μου φάνηκε σαν πεθαμένος. Έπαθα τρακ. Μας βάλαν πλάτη με πλάτη. Για μένα, επειδή είμαι κοντός και δε φτάνανε τα χέρια μου στους κρίκους, φέραν έξτρα χειροπέδες από τη φρουρά. Τις πιάσανε στους κρίκους και με κρέμασαν από τις χειροπέδες. Οι μύτες των δακτύλων μόλις ακουμπούσαν στο πάτωμα. έχασα την ανάσα μου. Ο ιδρώτας έτρεχε ποτάμι καθώς ο ένας κρεμασμένος τραβούσε τον άλλον και γινόμασταν διπλό βάρος...

Μέχρι το τέλος και μετά

Για τον Χάρη Τεμπερεκίδη

Εκδόσεις Δαίμων του Τυπογραφείου

Φίδια πλεγμένα με οχιές είμαστε 'δω μέσα. Τα φίδια είμαστε 'μεις οι κατάδικοι.

Οι οχιές είναι οι δεσμοφύλακες.

Συνήθως λέγεται πως οι έννοιες είναι πλήρως  αποσαφηνισμένες όταν απέναντι βρίσκεται το αντίθετό τους. Έτσι η ελευθερία αποκτά την πλήρη μορφή της όταν αντιδιαστέλλεται με την φυλακή. Δεν μπορεί κάποιος να σκέφτεται και να μιλά για τα θέματα του σωφρονισμού, του εγκλεισμού των φυλακών χωρίς αυτόματα η μορφή του δολοφονημένου Χάρη Τεμπερεκίδη να μην του έρθει στο μυαλό. Γιατί ο Χάρης με την παρουσία του έδωσε μορφή και σχήμα στην ελευθερία με τις αποδράσεις του. Έδωσε μορφή και σχήμα στην αντίσταση και την εξέγερση με τη συμμετοχή του στους αγώνες των φυλακισμένων και στην καταστροφή των κολαστήριων. Στην αξιοπρέπεια με τη μαχητικότητα του στις απομονώσεις και τους βασανισμούς των ανθρωποφυλάκων. Έδωσε μορφή και σχήμα στην έννοια της αλληλεγγύης με τις επιστροφές του από τις αποδράσεις για τους συντρόφους του. Για την ομερτά της τελευταίας μάχης του...

Καλύτερα να ζήσεις μια φορά σα λύκος στα βουνά, παρά εκατό σαν πρόβατο...